Dissociatieve stoornis
Wat is een dissociatieve stoornis?
Iemand met een dissociatieve stoornis heeft als kind (voor het 8ste levensjaar) langdurig extreme onveiligheid meegemaakt. Bijvoorbeeld mishandeling, seksueel misbruik of emotionele verwaarlozing. Als overlevingsstrategie heeft deze persoon zich onthecht (=niet meer verbonden, gedissocieerd) met de omgeving en zichzelf. Gedachten, emoties, waarnemingen en/of herinneringen worden buiten het bewustzijn geplaatst (bijvoorbeeld in een ander deel van de persoonlijkheid), zijn tijdelijk niet oproepbaar of vertonen minder samenhang.
Als naaste kun je veranderingen zien zoals een andere lichaamshouding, een andere gezichtsuitdrukking, stemming of een andere manier van praten. Iemand kan een hele periode afwezig en naar binnen gekeerd zijn. Soms kan iemand zich na een periode van ‘afwezigheid’ een gesprek of bepaalde activiteiten niet meer herinneren.
Invloed op de naaste
Een dissociatieve stoornis is ook erg ingrijpend voor naasten. Het is moeilijk om de ander te zien lijden. Je kunt overbelast en uitgeput raken of zelf psychische klachten krijgen.
Iemand met een dissociatieve stoornis zoekt veiligheid. Dat kan de relatie beïnvloeden. Je kunt je erg verantwoordelijk gaan voelen of het gevoel krijgen dat de ander te veel op je leunt.
Het kan moeilijk zijn om contact te krijgen. Ook lichamelijk contact en intimiteit kan problemen geven.
Soms kunnen iemands stemming en reacties sterk wisselen of erg heftig zijn. Als naaste kun je je daardoor onzeker gaan voelen.
Gevolgen voor de cliënt
Mensen met een dissociatieve stoornis hebben niet alleen last van de onthechting zelf. Zij hebben vaak veel bijkomende klachten. Deze klachten kunnen veranderen in de tijd. Vaak heeft iemand ook last van depressies, suïcidaliteit, slaapproblemen, zelfbeschadiging, persoonlijkheidsproblematiek, hechtingsproblemen, (complexe) PTSS klachten, conversie (het omzetten van psychische problemen in lichamelijke symptomen), eetstoornissen, angststoornissen, diverse lichamelijke ziekten als chronisch vermoeidheidsyndroom, reumatische aandoeningen, huidproblemen of verminderde weerstand.
De meeste mensen met een dissociatieve stoornis proberen een normaal leven te leiden, met studie, werk en relaties. Vaak wil iemand meer dan hij of zij eigenlijk aankan. Afhankelijk van de ernst van de klachten kan dit lange tijd goed gaan en slagen mensen erin om hun dissociatieve symptomen te verbergen voor de buitenwereld. Maar dit kost veel energie. Meestal komt er een moment dat iemand totaal is uitgeput.
Daarnaast hebben veel mensen met een dissociatieve stoornis jarenlang zorg ontvangen, voordat hun dissociatie - de kern van hun problemen- werd (h)erkend en behandeld. Hierdoor heeft iemand soms weinig vertrouwen meer in de hulpverlening.
Tips
- Veiligheid is voor iemand met een dissociatieve stoornis essentieel. Wees daarom duidelijk: zeg wat je doet en doe wat je zegt.
- Bied structuur (en daarmee voorspelbaarheid).
- Vat heftige gedragingen niet te persoonlijk op en praat erover op rustige momenten.
- Besteed aandacht aan je eigen sociale leven.
- Vermijd de rol van hulpverlener.
- Een aandoening is maar een etiket. Geen mens is hetzelfde. Zie ook: Classificaties gerelativeerd.
Meer informatie
- Caleidoscoop is een Landelijke vereniging voor mensen met een dissociatieve stoornis en directbetrokkenen. Daar vind je veel informatie over de dissociatieve stoornissen.
- Caleidoscoop heeft ook een lijst met informatiebronnen over dissociatieve stoornissen samengesteld: www.caleidoscoop.nl/informatie/literatuurlijst.
- Zie ook celevt.nl: Centrum Late Effecten Vroegkinderlijke chronische Traumatisering (CELEVT)
- Lees de ervaring van een naaste over de kracht om ervaringen delen hier