Zelfbeschadiging, overlevingsmechanisme en uitlaatklep
Mijn jongere zus had als jonge puber veel problemen, raakte verslaafd en maakte verschillende traumatische dingen mee. In die tijd begon me op te vallen dat ze vaak snijwonden had. Ze verborg die plekken, droeg altijd lange mouwen. In het begin had ik eigenlijk geen idee wat zelfbeschadiging was, maar ik voelde wel aan dat het iets te maken moest hebben met de spanning en zelfhaat die ik bij mijn zus zag. Ik heb nooit gedacht dat ze het deed om aandacht te trekken, ze wilde het juist verstoppen.
In onze puberteit kregen de andere problemen van mijn zus, zoals haar verslaving, de meeste aandacht. Over de zelfbeschadiging praatte ze zelf eigenlijk nooit.
Toen we volwassen waren, worstelde mijn zus nog steeds met haar problemen. Ze was depressief en wilde soms niet meer verder leven. Ik was, uit bezorgdheid, heel alert op haar gedrag. In deze periode vroeg ik voor het eerst naar haar wonden. Toen heeft ze me verteld waarom ze zichzelf sneed en wat voor functie dat voor haar had. Gek genoeg vond ik het op dat moment een opluchting om te horen dat ze een uitlaatklep had, hoe ingrijpend die ook was.
Ik kon mij niet voorstellen dat ik in mezelf zou snijden. Tegelijkertijd begreep ik dat iets kapot maken spanning verlicht. Jezelf kapot maken als de spanning in jou zit, is dan een uiterste manier om even rust te krijgen. Het deed me pijn dat iemand van wie ik houd zo ver ‘moet’ gaan. Ik voelde me machteloos. Als iemand iets waar ik van houd kapot maakt, dan word ik boos. Toen iemand van wie ik hield zichzélf kapot maakte, speelde diezelfde boosheid op. Ik wilde dat het stopte!
Ik ontdekte dat die boosheid, ook al komt die voort uit liefde, alleen maar averechts werkt. Mijn zus voelde zich nog minder begrepen, nog meer alleen. Zelfbeschadiging was haar overlevingsmechanisme. Het duurde een tijd voor zij sterk genoeg was om dat los te kunnen laten.
Ik leerde me open te stellen en probeerde mijn zus te helpen haar onderliggende problemen aan te pakken. Doordat ik haar niet veroordeelde en probeerde te begrijpen waaróm ze zichzelf beschadigde, konden we praten over wat er aan ten grondslag lag. Natuurlijk kon ik haar traumatische ervaringen, schuldgevoelens en schaamte niet veranderen, maar ik kreeg wel inzicht in hoe ze dacht en ermee omging. Daardoor kon ik haar helpen op een andere manier naar dingen te kijken, haar motiveren om zich te laten behandelen en haar steunen bij de moeilijke weg die ze aflegde.
Door zonder oordeel met elkaar te praten over de zelfbeschadiging, kwamen we sneller bij de kern. Wat was de aanleiding deze keer, met welke gevoelens worstel je? Ik kon niet alles oplossen, maar hielp zoeken naar alternatieve manieren om met de problemen om te gaan. Haar isolement werd verbroken en mijn zus kon praten over wat haar dwars zat. Het bleek een begin te zijn om zichzelf minder (vaak) te beschadigen.
Ik vond het niet makkelijk om met de zelfbeschadiging van mijn zus om te gaan. Ook al kon ik het begrijpen, ik was er ook boos, verdrietig en teleurgesteld over. Het hielp mij om over die gevoelens te praten met iemand die ik vertrouwde en die mij kon steunen.
Bij de Landelijke Stichting Zelfbeschadiging (LSZ) vond ik hulp en steun.
Mijn zus heeft later haar eigen ervaringen ingezet om anderen te helpen en steunen bij hun zelfbeschadiging en hier ben ik erg trots op.
Tips van Tanja
- Praat zo open en onbevooroordeeld mogelijk over de zelfbeschadiging met je naaste. Afkeuren, verbieden of je naaste een schuldgevoel geven, werkt averechts.
- Natuurlijk mag je boos, bang of verdrietig zijn over de zelfbeschadiging. Bespreek dit met iemand die je vertrouwt en die jou kan steunen (vrienden, familie, huisarts). Als jij en je naaste al vaker over de zelfbeschadiging hebben kunnen praten, kun je jouw eigen emoties ook benoemen in het gesprek. Doe dit op een rustige en neutrale manier.
- Zoek contact met de Landelijke Stichting Zelfbeschadiging (LSZ). De mensen daar kunnen jou en je naaste op verschillende manieren ondersteunen. Kijk op www.zelfbeschadiging.nl
