Voor de ander zorgen
Signaleren
Als naaste merk je het als het niet goed gaat met de ander. Vaak zelfs eerder dan de persoon zelf. Je kunt iemand helpen door te vertellen wat je ziet en waar je je zorgen over maakt. Gebruik hiervoor ik-boodschappen. Wees erop voorbereid dat de ander dat in eerste instantie kan ontkennen. Het kan zijn dat de ander vooral hard bezig is om te overleven. 'Toegeven' dat je psychische problemen hebt, is voor veel mensen dan een stap te ver. Kom regelmatig terug op wat je signaleert en waar je je zorgen over maakt, maar probeer de ander niet te overtuigen. Dat werkt vaak averechts. Zie ook: Hoe overtuig je iemand om hulp te zoeken?
Handelen bij gevaar
Bij gevaar of een crisis moet je handelen. Zie hiervoor het onderwerp Crisis.
Ondersteunen
Het allerbelangrijkste is: laat de ander weten dat je van hem of haar houdt en dat je de ander de moeite waard vindt. Soms is dat het enige wat iemand nodig heeft. Het kan ook het enige zijn wat je kunt doen.
Herstellen van psychische problemen is iets wat iemand zelf moet doen. Het is vaak een proces van vallen en opstaan. Je ondersteunt de ander het beste door hem of haar te helpen zelf het heft in handen te nemen. Help de ander om zelf te ontdekken wat er aan de hand is en op welke manier daar wat aan gedaan kan worden. Het gaat daarbij in principe niet om wat jij vindt. Zie ook: communicatietips en omgaan met heftige emoties.
Benadruk wat wel lukt en probeer te zorgen dat iemand niet te grote stappen neemt. Beter 3 kleine stappen dan 1 grote mislukking. Biedt hoop op herstel en kijk wat realistisch is.
Helpen met de behandeling
Als naaste kun je ook een rol spelen bij de behandeling. Dit doe je dan in overleg met de ander en de behandelaar. Het samenspel van patiënt, naaste en behandelaar wordt ook wel de 'Triade' genoemd.
Je kunt helpen bij de diagnose door de behandelaar te vertellen over jouw ervaringen met de ander. Zo'n gesprek tussen een behandelaar en een naaste heet een 'heteroanamnese'. Het kan een vast onderdeel zijn van de diagnostiek.
Je kunt ook helpen door mee te denken over hoe de ander in de praktijk kan worden ondersteund. Bijvoorbeeld bij het innemen van de medicatie of bij het tijdelijk overnemen van bepaalde taken.
Kijk ook eens naar de video's [link] die we hebben gemaakt als voorbeeld van hoe gesprekken tussen naaste, patiënt en behandelaar kunnen verlopen.
Let op:
- Bedenk goed wat je zelf wilt en of je dat werkelijk aankunt. Besef dat je geen behandelaar bent, maar iemands partner, kind, ouder, broer, zus of vriend(in).
- Zorgverleners zijn gebonden aan privacy-regels. Zie: privacy.
Terugval
Iemand die psychisch uit balans is geweest, heeft daar in de regel veel van geleerd. Wel blijft er vaak een kwetsbaarheid bestaan. Daarom maken patiënten vaak een terugvalpreventieplan, crisisplan of crisiskaart. Hierin schrijft iemand op wat voor hem of haar risicosituaties zijn, wat de signalen zijn dat het de verkeerde kant op gaat en wat er dan moet gebeuren. Als naaste kun je de ander helpen om zo'n plan op te stellen. Ook kan je afspreken dat je bij een mogelijk terugval of crisis een bepaalde rol hebt. Bijvoorbeeld dat je de ander aanspoort om hulp te zoeken, of dat je bij een crisis de contactpersoon wordt.
