Je kleinkind heeft een ouder met psychische kwetsbaarheid
Wat kan er spelen?
Als ‘grootouder van..’ heb je vroeger gezorgd voor je kind met psychische problematiek. Je kind is nu volwassen en heeft zelf kinderen. Je hebt je zorgen om het zieke kind, en je hebt je zorgen om het kleinkind. En beide hebben vaak andere steun nodig.
Vanuit de maatschappij is er weinig erkenning voor de situatie waar je in zit en daarmee ook weinig ondersteuning of hulp. Ook bij de huisarts is vaak weinig ingang te vinden. Mocht ondersteuning toch voorhanden zijn, dan blijkt dat het soms lastig is om het te aanvaarden. Door tijdgebrek, maar ook om de problematiek van het gezin niet nog groter te maken door hen bloot te stellen aan de buitenwereld (stigma).
Misschien zorg je zelfs voor je kleinkind(eren). Dan heb je nu verantwoordelijkheden die eigenlijk horen bij een eerdere levensfase, toen je een stuk jonger was en meer energie had.
Of je hebt juist weinig of geen contact met je kleinkind(eren) omdat de ouders dat niet willen. In dat geval worstel je met machteloosheid, zorgen en verdriet over het welzijn van jouw kleinkinderen. Het kan ook zijn dat je als opa of oma juist een belangrijke rol hebt in de opvoeding omdat de ouders daar zelf niet toe in staat zijn. Je kunt, als de omstandigheden dat toelaten, veel voor je kleinkind(eren) betekenen.
Tips
- Probeer zoveel mogelijk in overleg te doen met je eigen kind, de ouder van je kleinkind. Als de zorg die je op je neemt in goede harmonie kan gebeuren, dan wint iedereen daarbij.
- Respecteer jouw kind in zijn/haar ouderrol. Let wel op of het kleinkind te veel risico gaat lopen en grijp zo nodig in, liefst door hulpverlening in te schakelen voor het kleinkind. Hulpverleners zijn zich steeds meer bewust van de problemen van kinderen met ouders met psychische problemen of een verslaving. Vaak kunnen zij ingrijpen.
- Doe het niet alleen! Als je voor je kleinkind zorgt, probeer dan ook anderen in je sociale netwerk te vinden, die jouw rol kunnen verlichten. Een tante, een buurvrouw, een goede vriendin. Zij kunnen ook af en toe op het kind passen, zodat je ook tijd voor jezelf kunt maken.
- Cijfer jezelf niet helemaal weg en stel grenzen. (Zie ook: Grenzen stellen) Houd ook ruimte voor jezelf, houd je eigen contacten aan en zorg dat je niet in een isolement terecht komt.
Tips om je kleinkinderen te helpen
- Informeer je kleinkinderen, liefst in overleg met de ouder(s) over de ziekte van hun ouder. Ze hebben altijd door dat er iets aan de hand is. Uitleg helpt bij het ermee om kunnen gaan en de goede strategieën te ontwikkelen.
- Kinderen van een ouder met psychische of verslavingsproblematiek lopen een groot risico om zelf problemen te ontwikkelen op een zeker moment in hun leven (vaak is dat pas in de volwassenheid). Jouw rol als grootouder is belangrijk en kan dit risico verkleinen.
- Het is niet hun schuld! Geef hen aan dat een crisis van hun ouder niet door hen komt, maar dat het bij de aandoening hoort.
- Zorgvrij! Het is belangrijk dat kinderen gewone kind-dingen kunnen doen, weg van de spanning. Ga met ze zwemmen of naar de dierentuin. Laat ze regelmatig spelen bij een vriendje of aansluiten bij een sport/hobby vereniging.
- Praat (in overleg met de ouders) ook met school en leg de thuissituatie uit. Zij zullen het kind beter begrijpen als het af en toe wat slechter in zijn vel zit.
- Hoe eerder de kinderen uitleg krijgen en er aandacht is voor hun situatie, hoe beter (preventie).
- Bekijk voor meer informatie de Richtlijn Kinderen van Ouders met Psychische (en/of Verslavings-)Problemen (KOPP).