Ik liep 18 jaar tegen niet goed afgestemde hulp aan. Wij, als gezin, gingen van crisis naar crisis. Waar ik de kracht vandaan gehaald heb om dit vol te houden weet ik niet.

Maar nu, na bijna 19 jaar lijkt het tij te keren. Dankzij een nieuwe jonge hulpverlener, wordt er nu samengewerkt en wordt alles wat ik zelf heb opgelost in kaart gebracht. Voor het eerst met z'n allen om de tafel. Voor het eerst heb ik de psychiater ontmoet. Een niet te geloven bizar verhaal krijgt nu een positieve wending.

Wat heb ik gedaan? Alles zelf opgelost en geen conflict gezocht, maar alsmaar blijven hopen op ... Of dat de juiste weg is? Dat weet ik niet. Maar ik hoop met dit verhaal andere ouders tot steun te zijn in hun gevecht en hoop te geven op een betere situatie.

Tips van Marlief

1. Houd contact met Ypsilon voor advies en steun.
2. Laat je kind niet los. Hoe erg ‘t ook is en wat anderen ook zeggen.
3. Houd vertrouwen dat er ook goede hulpverleners op je pad kunnen komen.

Aan de buitenkant oogt ze onbezorgd, van binnen piekert ze. Haar ogen staan dof. Zij doen haar gevoelens spreken. Mijn vriendin Mirjam (28) voelt zich op herhaaldelijk op verschillende momenten in haar leven depressief. Gevoelens van leegte, somberheid en zwaarte overspoelen haar energie om te willen leven.

De zon schijnt op onze gezichten terwijl we relaxed in het water badderen. Ik vraag wat er door haar hoofd gaat. ‘Ik ben bang dat me nooit meer normaal ga voelen. De somberte, de leegte die er is. Niemand begrijpt dat’, zegt ze terwijl ze naar het water staart. Ik voel met haar mee. Haar woorden zijn beladen, ze maken me bang. Ik weet niet goed wat ik moet zeggen en zwijg. Uit eigen ervaring weet ik hoe leeg woorden kunnen zijn wanneer er geen betekenis achter zit. Ik word me bewust van mijn eigen aanwezigheid en de situatie en geef haar terug wat ik waarneem. ‘Ik vind het rot voor je dat je je zo leeg, alleen en somber voelt’, hoor ik mezelf enigszins twijfelend zeggen, waarna ik krachtig vervolg: ‘Ik hoop dat je de komende tijd keuzes gaat maken waardoor jij je beter voelt. Niemand weet wat dat is. Enkel jij. Als jij voelt dat je daarbij hulp van een professional nodig hebt, dan mag je die vragen en omarmen. Dat is oké.’ Ik zie een glimp van begrip en voeg eraan toe: ‘misschien mag je stoppen met doen zoals het hoort en beginnen met doen zoals goed voelt en goed is voor jou! De kracht van je eigen gedachten die jou bewust of onbewust omlaaghalen, helpen je ook in je weg omhoog.’ Ik zie aan haar gelaatsuitdrukking dat de spanning afneemt en bitterheid plaats maakt voor verlichting en ruimte. Ook al heb ik haar overrompeld met mijn oprechtheid, ik voel dat ik mijn woorden haar gesluierde hart hebben mogen binnenkomen en prijs ons gelukkig voor de verbinding.

“Kies jezelf. Kies je hart.
Dan wordt alles weer wit. In plaats van zwart.”

Tips van Hanelore

1. Accepteer dat iemand (tijdelijk) weinig kan en moeite kan hebben om tot iets te komen. Geef hem of haar de ruimte.
2. Geef ‘onvoorwaardelijke’ steun en liefde. Maak duidelijk dat het niet uitmaakt hoe iemand zich voelt of gedraagt, dat dit geen invloed heeft op vriendschap, band of relatie.
3. Probeer met elkaar te blijven praten, maar leg geen (na)druk op praten. Samen zijn is soms al genoeg.
4. Durf vertrouwen aan te moedigen.

Ze slikt antidepressiva. Is yoga-docente en praktiseert de Oosterse levensfilosofie. In haar ogen doet ze ‘alles goed’. Zoals het hoort en anderen haar ‘voorschrijven’. Ze is ijverig, zorgzaam van aard, intelligent en leert snel. Een van haar talenten is dat ze zich snel kan aanpassen en het anderen altijd naar de zin weet te maken – de keerzijde daarvan is dat ze het contact verliest met zichzelf. Haar enthousiasme en levenslust zijn soms aanstekelijk, maar voor haar ook ongekend. Mijn vriendin Daniëlle is 26 en heeft klachten van een depressie.

Hoewel ze is opgegroeid in een warme familie met veel vrienden en voor velen ‘het perfecte plaatje’ lijkt, voelt ze zich diep van binnen onzeker. Ze ontwikkelde al jong een eetstoornis. Dat deed ze om zichzelf van ‘leven’ af te leiden, vertelde ze me. Hoewel ik de woorden “ik wil niet meer verder leven” in haar situatie kon plaatsen, kwam haar uitspraak als een donderslag bij heldere hemel en voelde ik een moment even helemaal niets. Sprakeloos en met een machteloos gevoel zat ik naast haar op de bank. Zwijgend.

Present in het moment rechtte ik mijn rug en trok haar vastbesloten tegen me aan. Mijn empathisch vermogen deed de rest. Ik nam op dat moment waar wat zij in het diepste van haar depressie niet kon zien en voelde dat ik er enkel hoefde te zijn om haar te ‘verlichten’. Ik deelde wat ik ten overvloede voelde en dat was liefde. In mijn gedachten wenste ik dat ze niet zou besluiten om uit het leven te stappen en dat ze zich zou committeren aan de liefde naar haarzelf.

Nu, twee jaar later, prijs ik haar, mij en de wereld gelukkig dat ze er nog is. Ik voel compassie in overvloed en vertel haar hoe trots ik op haar ben. Haar eigen motivatie heeft haar tot opname op een PAAZ gebracht. Ondanks dat het zwaar moet zijn geweest voor haar, voelt ze zich bevrijd en leeft ze met passende medicatie. Ze volgde haar eigen weg – als enige, alleen – maar niet meer eenzaam. Ze blijft in beweging.

In haar eigen woorden:

“I see my story as a path that led me to where I am today. In the end, difficulties can be strengths. Today I am proud. Proud of what I am, of what I have been through and of all that is ahead of me.” –

Tips van Hanelore

1. Houd contact. Met iets simpels, zoals samen zijn, samen koken, eten of een film kijken, voorkom je dat iemand geïsoleerd raakt.
2. Blijf positief. Prijs vooruitgang en blijf eerlijk en oprecht.
3. Aanvaard je eventuele gevoelens van onzekerheid, twijfel, onmacht of boosheid vanwege de situatie. Voel aan of je ze moet parkeren en naar behoefte bespreekt met iemand anders of subtiel kunt laten merken ten opzichte van de ander.
4. Geef je grenzen aan. Helpen betekent niet dat je taken overneemt. Geef duidelijk aan tot waar verantwoordelijkheden van jou en de ander liggen.

Mijn jongere zus had als jonge puber veel problemen, raakte verslaafd en maakte verschillende traumatische dingen mee. In die tijd begon me op te vallen dat ze vaak snijwonden had. Ze verborg die plekken, droeg altijd lange mouwen. In het begin had ik eigenlijk geen idee wat zelfbeschadiging was, maar ik voelde wel aan dat het iets te maken moest hebben met de spanning en zelfhaat die ik bij mijn zus zag. Ik heb nooit gedacht dat ze het deed om aandacht te trekken, ze wilde het juist verstoppen.

In onze puberteit kregen de andere problemen van mijn zus, zoals haar verslaving, de meeste aandacht. Over de zelfbeschadiging praatte ze zelf eigenlijk nooit.

Toen we volwassen waren, worstelde mijn zus nog steeds met haar problemen. Ze was depressief en wilde soms niet meer verder leven. Ik was, uit bezorgdheid, heel alert op haar gedrag. In deze periode vroeg ik voor het eerst naar haar wonden. Toen heeft ze me verteld waarom ze zichzelf sneed en wat voor functie dat voor haar had. Gek genoeg vond ik het op dat moment een opluchting om te horen dat ze een uitlaatklep had, hoe ingrijpend die ook was.

Ik kon mij niet voorstellen dat ik in mezelf zou snijden. Tegelijkertijd begreep ik dat iets kapot maken spanning verlicht. Jezelf kapot maken als de spanning in jou zit, is dan een uiterste manier om even rust te krijgen. Het deed me pijn dat iemand van wie ik houd zo ver ‘moet’ gaan. Ik voelde me machteloos. Als iemand iets waar ik van houd kapot maakt, dan word ik boos. Toen iemand van wie ik hield zichzélf kapot maakte, speelde diezelfde boosheid op. Ik wilde dat het stopte!

Ik ontdekte dat die boosheid, ook al komt die voort uit liefde, alleen maar averechts werkt. Mijn zus voelde zich nog minder begrepen, nog meer alleen. Zelfbeschadiging was haar overlevingsmechanisme. Het duurde een tijd voor zij sterk genoeg was om dat los te kunnen laten.

Ik leerde me open te stellen en probeerde mijn zus te helpen haar onderliggende problemen aan te pakken. Doordat ik haar niet veroordeelde en probeerde te begrijpen waaróm ze zichzelf beschadigde, konden we praten over wat er aan ten grondslag lag. Natuurlijk kon ik haar traumatische ervaringen, schuldgevoelens en schaamte niet veranderen, maar ik kreeg wel inzicht in hoe ze dacht en ermee omging. Daardoor kon ik haar helpen op een andere manier naar dingen te kijken, haar motiveren om zich te laten behandelen en haar steunen bij de moeilijke weg die ze aflegde.

Door zonder oordeel met elkaar te praten over de zelfbeschadiging, kwamen we sneller bij de kern. Wat was de aanleiding deze keer, met welke gevoelens worstel je? Ik kon niet alles oplossen, maar hielp zoeken naar alternatieve manieren om met de problemen om te gaan. Haar isolement werd verbroken en mijn zus kon praten over wat haar dwars zat. Het bleek een begin te zijn om zichzelf minder (vaak) te beschadigen.

Ik vond het niet makkelijk om met de zelfbeschadiging van mijn zus om te gaan. Ook al kon ik het begrijpen, ik was er ook boos, verdrietig en teleurgesteld over. Het hielp mij om over die gevoelens te praten met iemand die ik vertrouwde en die mij kon steunen.

Bij de Landelijke Stichting Zelfbeschadiging (LSZ) vond ik hulp en steun.

Mijn zus heeft later haar eigen ervaringen ingezet om anderen te helpen en steunen bij hun zelfbeschadiging en hier ben ik erg trots op.

Tips van Tanja

1. Praat zo open en onbevooroordeeld mogelijk over de zelfbeschadiging met je naaste. Afkeuren, verbieden of je naaste een schuldgevoel geven, werkt averechts.
2. Natuurlijk mag je boos, bang of verdrietig zijn over de zelfbeschadiging. Bespreek dit met iemand die je vertrouwt en die jou kan steunen (vrienden, familie, huisarts). Als jij en je naaste al vaker over de zelfbeschadiging hebben kunnen praten, kun je jouw eigen emoties ook benoemen in het gesprek. Doe dit op een rustige en neutrale manier.
3. Zoek contact met de Landelijke Stichting Zelfbeschadiging (LSZ). De mensen daar kunnen jou en je naaste op verschillende manieren ondersteunen. Kijk op www.zelfbeschadiging.nl