Crisis
Als je naaste in een crisissituatie zit, moet je handelen. Voorbeelden van crisissituaties zijn:
Onderwerpen
Primaire tabs
Verdieping
Classificaties gerelativeerd
Het is vaak een hele opluchting om te horen dat je naaste een bepaalde aandoening heeft. Het verklaart gedrag en het geeft je een handvat om informatie te zoeken om de ander beter te kunnen begrijpen en steunen. ‘Het’ heeft een naam!
Een ander voordeel is dat zo'n etiket, ofwel classificatie, meestal een voorwaarde is om de nodige zorg vergoed te krijgen.
Ook is het belangrijk dat artsen en onderzoekers over de hele wereld dezelfde classificaties gebruiken. Op deze manier kan kennis worden geordend en uitgewisseld.
Ervaringen
Zussie wil dood
Ik schrik, maar begrijp haar gevoel 'niet zo verder te willen leven'. Ben zelfs bereid haar te helpen bij haar plan. Want ik zou het niet kunnen verdragen dat zij haar leven in eenzaamheid zou beëindigen. Sinds 35 jaar heeft ze de diagnose 'Bipolaire stoornis, type 1'. Haar hulp bestond echter alleen maar uit 'pillen'. Haar 1e psychiater bleek bij zijn afscheid en overdracht zelfs geen dossier met medicatiegegevens te kunnen overleggen. Psychologische of psychotherapeutische hulp is haar nooit aangeboden. Een mens is toch méér dan chemie?
Omdat ze niet beter wist en de wisselende (hypo) manische en depressieve perioden nog te dragen waren, heeft ze nooit eerder aan de bel getrokken. Sinds 2 jaar lijken de depressies echter heftiger en uitzichtlozer. Ze heeft nu een psychiater die de behandeling uitbreidt naar 'pillen & praten'. Beiden maken haar alleen maar neerslachtiger.
Zelf heb ik de diagnose 'Bipolaire stoornis, type 2'. Ik ben altijd blijven werken als psychotherapeut in de ambulante ggz. Door mijn lidmaatschap van PlusMinus heb ik veel geleerd over de bipolaire aandoening. Méér dan in mijn professionele (bij)scholing.
Ik heb als oudere broer aangeboden om met haar te zoeken naar betere ggz-hulp. Ik ben mee geweest naar haar huidige psychiater. Ik waardeerde zijn openhartigheid en stelde me niet kritisch op. Er bleek geen behandelplan te zijn en geen regelmatige evaluaties plaats te vinden. Ondanks dat de psychiater aangaf dat hij ook méér psychotherapeutisch kon werken, bleek dat in het vervolg toch niet te gebeuren.
Ik nam de vrijheid mijn zus te vragen 'Wat heb jij nu nodig?' Er volgde een second opinion bij een hoogleraar wat betreft de medicatie. Dit advies heeft haar psychiater overgenomen. Ze is zelf en ook met hem gaan zoeken naar psychotherapeutische hulp in haar omgeving. Essentieel in dit proces is dat zij steeds meer zelf ging zoeken i.p.v. te verwachten dat de 'dokter' met iets komt. Ze nam zelf de regie!
Zelf heb ik nog geprobeerd om een cognitief-gedragstherapeut in haar omgeving te vinden. Niemand reageerde positief vanwege de complexiteit van de bipolaire aandoening. Psycho-traumatische gebeurtenissen uit haar verleden zouden wel eens een belangrijke rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van deze ernstige aandoening. Het boek 'Traumasporen' van prof.dr. Van der Kolk bevestigt dat meer dan 50 procent van ernstige psychische aandoeningen trauma-gerelateerd zijn. Zo ook in het leven van mijn Zussie.
Via een PlusMinus-lid, kwam ik in aanraking met een traumapsycholoog. Zijn advies: Pak eerst de trauma’s aan en de daarbij behorende destructieve psychiatrische patronen of symptomen! Begin met te werken via beelden, lichamelijke en emotionele ervaringen, van 'binnen-naar-buiten'.
Na een kennismakingsgesprek en een eerste sessie op zijn werkplek, heeft ze uiteindelijk gekozen met deze trauma-psycholoog in zee te gaan. Of dat betekent dat ze ook geheel herstelt, zullen we moeten afwachten.
Tips van Jonas
- Belangrijk voor de naaste: laat het besluit altijd bij de cliënt; oefen geen druk uit! Gezien de kwetsbare positie van de cliënt, zal er snel bij haar of hem het gevoel ontstaan, het advies of de steun van de naaste te moeten opvolgen.
- Moedig je kwetsbare naaste aan om aan de behandelaar een 'behandel-/therapieplan' te vragen waarin doelen, werkwijze en periodieke evaluaties geformuleerd staan. Ga als cliënt pas akkoord als je je oké voelt bij/met je behandelaar, het behandelplan duidelijk is, én je je kan vinden in het plan.
- Informeer je als naaste over deze ernstige psychische aandoening door bijvoorbeeld lid te worden van een patiënten- of familie-organisatie, in mijn geval PlusMinus, bezoek lotgenotengroepen en landelijke dagen.
Onderwerpen
Behandeling
Aan psychische klachten valt veel te doen. Er zijn verschillende manieren om de klachten van je naaste met psychische kwetsbaarheid aan te pakken. Vaak zijn een paar gesprekken met de huisarts, of met de ondersteuner van de huisarts (POH-GGZ), al voldoende. Maar er kan ook intensievere behandeling nodig zijn. Bijvoorbeeld psychotherapie, of medicijnen. Soms is het zelfs nodig dat iemand voor behandeling in een kliniek wordt opgenomen.
Verdieping
Je kleinkind heeft een ouder met psychische kwetsbaarheid
Wat kan er spelen?
Als ‘grootouder van..’ heb je vroeger gezorgd voor je kind met psychische problematiek. Je kind is nu volwassen en heeft zelf kinderen. Je hebt je zorgen om het zieke kind, en je hebt je zorgen om het kleinkind. En beide hebben vaak andere steun nodig.
Verdieping
Je bent partner van...
Wat kan er spelen?
Vaak gaat alle aandacht naar je psychisch zieke partner. Wat het moeilijker maakt is dat de omgeving vaak veel onbegrip toont, omdat ze niet begrijpen wat het voor je betekent. Je bent vaak de hele dag alert op hoe je zieke partner zich voelt en wat er kan gebeuren. Gevoelens van andere gezinsleden worden vaak naar de achtergrond geduwd en lijken niet meer belangrijk. Het kan ook van invloed zijn op je sociale leven. Je neemt minder tijd voor sport, nodigt minder snel makkelijk mensen thuis uit of durft de deur niet uit te gaan.
Verdieping
Je bent een kind van...
Wat is een kind van...
We hebben het hier over volwassenen (vanaf 18 jaar), die als kind één of meer ouder(s) hadden met psychische en/of verslavingsproblematiek. Vaak was het voor hen als kind moeilijk om het gedrag van de ouder te begrijpen en om erover te praten met anderen. Zij hebben als kind al vroeg verantwoordelijkheden gekregen die niet bij hun leeftijd pasten en “overlevingsstrategieën” ontwikkeld. Als volwassene kunnen zij hier nog last van hebben.
Verdieping
Je bent broer of zus van...
Wat kan er spelen?
We hebben het hier over volwassenen (vanaf 18 jaar), die al sinds ze kind zijn, een of meer zussen en/of broers hebben met psychische of verslavingsproblematiek. Deze kinderen worden ook wel aangeduid met Brussen (BRoers en zUSSEN).
Verdieping
Dubbele diagnose
Het komt vaak voor dat iemand een bepaalde psychische aandoening heeft – zoals depressie, angststoornis, ADHD of psychosegevoeligheid – en ook een verslaving aan alcohol en/of drugs. In feite heeft iemand dan twee aandoeningen tegelijkertijd. Dit heet daarom ook wel ‘dubbele diagnose’.
Verdieping
Drugs en psychosegevoeligheid
Een groot deel van de mensen met psychosegevoeligheid, gebruikt alcohol of drugs of is hieraan verslaafd.
Bij mensen die daar gevoelig voor zijn kan het gebruik van drugs (LSD, cannabis, cocaïne, XTC, amfetamine) de kans op het ontstaan van psychosen vergroten. Ook kunnen drugs leiden tot een terugval in een psychose.