Zelfbeschadiging is voor buitenstaanders zo onwaarschijnlijk en zo onlogisch, wie doet nu zoiets bij zichzelf? Mijn vriendin.
Als we ’s zomers ergens wandelen en ik zie de mensen kijken naar haar blote armen, heb ik het daar nog steeds moeilijk mee. Ik moet óók die blikken van buitenstaanders verdragen.
Mijn vriendin heeft tijdens therapieën en opnames andere manieren geleerd om met haar gevoelens om te gaan. En vanaf toen konden we afspraken maken. Ik kon ook grenzen aan haar gedrag stellen: ‘Dit moet je - en dat kun je nu ook - anders uiten, anders kunnen wij niet in één huis samen verder’. Gezien het opgroeien van onze zoon was dat hard nodig. Gelukkig heeft zij het nooit in zijn bijzijn gedaan. Onze zoon weet niet beter dan dat zijn moeder gekrabd is door een poes.

Tips van Peter

1. Draag het niet alleen. 
2. Deel het met mensen met wie je het kunt delen, dus niet met iedereen. 
3. Praat het van je af door naar bondgenotenavonden te gaan. 
4. Praat met verenigingen die ervoor zijn. Je bent niet alleen.

Ik wist al dat mijn vriend zichzelf beschadigde voordat ik een relatie met hem had en ik was erg met hem begaan. Maar toen we een relatie kregen en hij het meer en meer in mijn aanwezigheid deed schrok ik er vreselijk van. Ik probeerde het te stoppen door hem vast te houden en het mesje af te pakken. Soms tot vechten aan toe.

Ik reageer nu anders dan in het begin. Ik weet inmiddels veel van de achtergronden en waardoor de zelfbeschadiging optreedt. Soms weet ik dat hij ‘het’ doet en ik laat hem deels begaan. Ik ben nu redelijk op de hoogte van het moment waarop het genoeg is. In overleg met hem ontvang ik dan het mes en pas erop. Hij vindt dit meestal oké. Sinds hij medicijnen heeft, vraagt hij mij die te beheren en alleen te geven als hij erom vraagt. Wij bepalen dan samen de hoeveelheid. 

Ik stoor mij wel eens aan het gedrag van anderen die de littekens veroordelen. De directe omgeving gaat hier rustig mee om: soms wordt het regelrecht genegeerd. Daar hoef je natuurlijk ook niet blij mee te zijn. En we krijgen stomme vragen. 

Mijn vriend en ik hebben afspraken gemaakt maar het is moeilijk voor hem om die altijd na te komen omdat hij soms dissocieert. Eerlijk gezegd heb ik zelf ook weleens moeite om zo’n afspraak na te komen omdat ik eigenlijk zo graag wil dat hij, die ik liefheb, aan een beetje normaal leven toe kan komen, zonder die last. 

Ik vind dat mijn verantwoordelijkheid begrensd is. Hoewel ik het verschrikkelijk vind dat hij zichzelf beschadigt, voel ik me daar niet schuldig om, als vriendin. Ik steun hem waar ik kan, maar wordt die niet aangenomen dan is het ook goed. Maar ik vind niet dat hij het dan maar uit moet zoeken. Ik kan me voorstellen dat hij mij wel eens als obstakel beschouwt, enkel en alleen door mijn aanwezigheid. 

Ik heb zelf ook behoefte aan hulp en krijg die gelukkig ook. Een paar fijne mensen in mijn buurt vangen mij op. Ik besef dat ik bevoorrecht ben, niet iedereen kan terugvallen op zulke helpers; en dan is het zwaar. Bondgenotencontact kan partners/ familie en vrienden, maar ook bijvoorbeeld werkgevers en collega’s ondersteuning bieden. Het is prettig om te ervaren dat je er niet alleen voor staat en dat je met vragen terechtkunt bij – of ondersteuning krijgen van – mensen in een vergelijkbare situatie.
 

Tips van Elsa

1. Zoek vertrouwde mensen op wie jij als naaste kan terugvallen
2. Voel je niet schuldig als jouw ondersteuning niet helpt

Twee van mijn kinderen hebben ADD en mijn man heeft het vermoedelijk ook. Pas in het voortgezet onderwijs kwam aan de orde dat onze kinderen wel erg vaak verstrooid waren, veel overzicht nodig hadden, echt langzaam lazen, erg zorgvuldig dingen op dezelfde plek legden, vaak dingen vergaten of kwijt waren, moeite hadden met een nieuwe omgeving, een grote binnenwereld hadden (introvert), liever alles op hun eigen(wijze) manier deden en een gebrekkige concentratie hadden. En dat is allemaal nog steeds zo.

Tot de middelbare school bood ik blijkbaar zo veel structuur dat ze ‘automatisch’ niets vergaten. Soms was ik wel verbaasd dat een aantal zaken niet beklijfden, zoals de vaste dagen voor huiswerk en gym. Ook heb ik mezelf al vroeg aangeleerd zoveel mogelijk eerst de naam van de persoon te noemen en dan pas de vraag. Anders blijf ik steeds mijn vraag herhalen omdat ik na de eerste vraag pas de aandacht heb. Maar ik wist niet beter. En ik wilde niet problematiseren. Mijn kids waren en zijn oké. Ik stelde bijvoorbeeld de juf voor dat als ze de sommen wel konden, ik het niet zo belangrijk vond dat ze per se ook alle sommen moesten afmaken binnen een bepaalde tijd.

Maar op de middelbare school liepen we tegen te veel dingen aan en kwamen er toch diagnoses. Dit gaf verheldering en begrip en ook handvatten om met sommige lastige dingen om te gaan. Zowel voor de kinderen zelf als voor mij. Inmiddels herkende mijn man ook wat symptomen. Met zijn ongedurigheid, creativiteit en enorme energie heeft hij vast ook ADHD of ADD. Een diagnose laten we zitten. Er is niemand meer die over zijn jeugd kan vertellen, wat nodig is om de diagnose bij een volwassene te stellen. En wat maakt het stempel uit?

Zo heb ik dus een huis vol met ADD’ers. En dat is niet altijd gemakkelijk. Dingen vergeten of kwijt zijn is hier aan de orde van de dag. Ik ben heel gestructureerd en help graag. Maar als ik aangeef dat ze mij kunnen vragen om hen te helpen onthouden of zoeken dan kijken ze mij verstrooid aan. Dat is mijn grootste dilemma. Dat ik weet dat wanneer ik wil helpen, mijn huisgenoten met ADD dat meestal niet op prijs stellen. Als ik help herinneren aan een belofte of afspraak dan wordt er meteen gereageerd met ongeduld. Waarschijnlijk is dit (hoop ik) frustratie en ongeduld naar zichzelf omdat ze het vergeten zijn. Er wordt (bijna) niet bedankt voor het helpen herinneren…

Dit alles maakt natuurlijk dat ik hen minder help herinneren en met kinderen van inmiddels boven de 20 is dat ook prima. Ze zijn volwassenen, hebben vrienden, ze sporten, ze hebben een prima opleiding en werk naar hun zin. Ik ben supertrots op ze. En ik respecteer hun drive om het zelf te doen.

Maar…..soms gaat het om beloftes aan mij en ben ik daar afhankelijk van. Ik ga ervan uit dat het gedaan wordt: iets klaarzetten wat opgehaald wordt, de vaatwasser uitruimen, een kaart posten, etc. Ik moet er dan van op aan kunnen dat iemand doet wat we afgesproken hebben! Het frustreert me dan wel als het toch niet zo is.

Wat ik het meeste mis is empathie. Vooral van mijn echtgenoot. Als ik iets vertel, zijn z’n gedachten vaak halverwege mijn verhaal alweer vertrokken. Als ik ergens mee zit, is er weinig emotionele ondersteuning en dat vind ik triest voor mijzelf. Ik heb helaas de neiging me dit te persoonlijk aan te trekken. Ik concludeer dat er ‘blijkbaar’ geen belangstelling is. Dit maakt dat ik mij soms eenzaam voel met ADD’ers in huis. Mijn levensles is om dit onvermogen bij hen te laten, mijzelf oké te blijven vinden en mijn eigen aandeel hierin te (h)erkennen.

Tips van Emmy

1. Laat het 'onvermogen' om dingen te onthouden, of om voldoende aandacht voor jou te hebben, bij de ander en betrek het niet op jezelf.
2. Accepteer dat de ander dingen zelf wil doen, ook al vind jij dat je goed zou kunnen helpen. Hiermee geef je de ander de regie en het vertrouwen dat die er zelf ook wel komt.
3. Help ‘eenmalig’ door samen vaste plekken te bedenken voor dingen die vaak kwijtraken. Als je hier echt samen een plan voor maakt, is kans groot dat het daarna meer vanzelf gaat. Zo ontzorg je jezelf, met ‘even wat extra inspanning’.

Woensdagochtend half 10. De telefoon gaat. Het is mijn vriend Sjors. Zijn stem klinkt opvallend opgewekt en hij is nauwelijks te onderbreken. Dit is net als de vorige keren. Sjors is manisch. Ik weet hel al, hij nog niet. Mijn pogingen om hem af te remmen helpen niet. Ik spreek af om dezelfde avond bij hem langs te komen.

Als ik arriveer komt hij ook net aan. Hij is de hele dag op stap geweest. Sjors wil voor mij koken maar is met van alles bezig, behalve met koken. Vragen die ik hem stel beantwoordt hij niet, hij vertelt zijn eigen verhaal. Van de hak op de tak. Ook met momenten van agitatie.

Ik probeer hem aan te spreken op zijn drukke en volgens mij manische gedrag. Helaas, Sjors vindt dat het meer dan uitstekend met hem gaat. En daar laat ik het die avond bij.

Op vrijdagochtend ben ik onderweg naar Amersfoort en beland in de file. Laat ik Sjors even bellen om te vragen hoe het gaat. Slecht dus. Hij zegt dat hij opgenomen wil worden. Ik besluit terug te gaan om hem bij te staan.

Wat volgt is een bizarre dag. Op weg naar Sjors bel ik zijn broer die als eerste contact fungeert vanuit het noodplan. We spreken af dat ik eerst langs zijn SPV ga om te zien of er een bed beschikbaar is. Na twee uur wachten is er eindelijk een bed en ga ik naar Sjors. Hij laat me niet binnen. Hij is woest. Loopt schreeuwend door het huis. Ik heb met hem te doen. Wat ik ook probeer, de deur blijft dicht. Dan maar zijn broer bellen. Hij heeft een sleutel en samen voelt toch veiliger dan alleen. Na dik een uur, het is inmiddels 1 uur ‘s middags arriveert de broer van Sjors. Hij moet over een muurtje klimmen om via de achterdeur binnen te komen. Daar blijkt de vogel gevlogen. Weg. Waarheen? We gaan een paar bekende plekken af, maar zonder resultaat.

Dan maar naar de SPV om te overleggen. Zij schakelt de wijkagent in om ‘een man met verward gedrag’ van de straat te plukken. Het wachten begint. Om 5 uur belt de SPV dat Sjors op de eerste hulp van het ziekenhuis is. Hij heeft de boel op stelten gezet. Bij aankomst zijn er al twee agenten aanwezig om zo nodig in te grijpen. Sjors z’n broer en ik proberen contact met hem te maken, maar hij stuurt ons de behandelkamer uit. Heel boos. De psychiater waarschuwt dat als hij niet meewerkt het een gedwongen opname wordt. Hier blijkt Sjors gevoelig voor en hij laat zich vrijwillig opnemen. Met de ambulance wordt Sjors afgevoerd naar de kliniek.

Had ik het anders kunnen doen? Ik denk het niet. Sjors is niet aanspreekbaar en corrigeerbaar als hij in een manie terechtkomt.

Tips van Tonie

1. Als je je niet veilig voelt in het contact met iemand die manisch is, vraag iemand die je kan bijstaan.
2. Schakel de behandelaar in
3. Houd je eigen grenzen in de gaten